Ślad węglowy

Neutralność klimatyczna to słowo przewodnie zarówno dla decydentów światowych, w konsekwencji przedsiębiorstw, jak i nas wszystkich. Waga tego zagadnienia wymusza włączanie do strategii korporacyjnych „zielonych inicjatyw”, choć pamiętać oczywiście należy, że dekarbonizacja i transformacja w kierunku zeroemisyjności to tylko jeden z obszarów ESG.

Inicjatywy Komisji Europejskiej wskazują, że nowe obowiązki i cele obejmować będą coraz większe grupy przedsiębiorstw, docelowo (mówiąc w uproszczeniu) niemal wszystkie spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych oraz inne duże przedsiębiorstwa.

Wzrost znaczenia zagadnienia potwierdzają liczne inicjatywy o charakterze prawnym: do nich zalicza się opublikowane w 2019 roku dodatkowe wytyczne Komisji dot. raportowania informacji związanych z klimatem (które, pomimo, że „niewiążące” należy jednak traktować jako interpretację dyrektywy NFDR) czy rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR), dalej przyjęte w dniu 18 czerwca 2020 r. przez Parlament Europejski i Radę rozporządzenie w sprawie utworzenia pierwszego na świecie systemu klasyfikacji – „zielonej listy” dla zrównoważonych działalności gospodarczych, inaczej taksonomii [Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje], a także powiązane z nimi wytyczne i projektowane akty prawne, które wprost wskazują na znaczenie zrównoważonego rozwoju w tym konieczności kwantyfikacji oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Nie mniej istotny jest projekt dyrektywy w sprawie raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju (CSRD), który ujrzał światło dzienne na wiosnę tego roku. Warto też dodać, choć nie kwalifikujemy tego opracowania do źródeł prawa, że w maju 2021 r. przy wiodącym wsparciu Europejskiego Banku Odnowy i Rozwoju oraz Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych (GPW) opracowano wytyczne do raportowania ESG stanowiący przewodnik dla spółek notowanych na GPW. W dokumencie zebrano informacje o najistotniejszych wskaźnikach, z których podstawowym w zakresie emisji gazów cieplarnianych jest łączna suma emisji bezpośrednich i pośrednich gazów cieplarnianych (zakres 1, 2 oraz 3).

Poszczególne zakresy obejmują:

• zakres 1 – emisje bezpośrednie będące wynikiem procesów technologicznych i spalania paliw w instalacjach i pojazdach spółki
• zakres 2 – powstałe w wyniku zużywania importowanej (zakupionej czy dostarczonej
  z zewnątrz) energii elektrycznej, cieplnej, pary technologicznej, chłodu
• zakres 3 – wszystkie emisje gazów cieplarnianych w łańcuchu wartości spółki, które pośrednio są związane z produktami lub usługami spółki (z wyjątkiem emisji pośrednich należących do zakresu 2)

W roku 2022, tj. w raporcie za rok obrotowy 2021 obliczany i raportowany przez emitentów, których papiery wartościowe notowane są na rynku regulowanym, którzy spełniają wskazane w Ustawie o rachunkowości kryteria, będzie zakres 1 i 2. Począwszy od roku 2023 (a więc w raporcie za rok 2022) obliczany i raportowany będzie przez te podmioty również zakres 3.

Szczegółowy plan działania oraz proces metodologiczny przestawiany jest przez CMSG w toku warsztatów po przeprowadzeniu audytu wstępnego. Wybrane etapy liczenia śladu węglowego dla produktu mogą wyglądać jak poniżej (przy czym materiał ten ma charakter poglądowy, nie stanowi pełnej mapy procesu).

Pierwszy krok to wybór jednostki funkcjonalnej, według której będzie liczony ślad węglowy produktu. Jednostka funkcjonalna odzwierciedla ilość lub sposób, w jaki produkt jest wykorzystywany przez konsumenta końcowego oraz korzyści z nim związane. Następnie należy określić cel, zakres i granice analizy. Granice systemu ustala się w taki sposób, aby wychwycić te emisje gazów cieplarnianych, które wnoszą istotny wkład w bezpośrednie i pośrednie emisje danego produktu podczas jego produkcji, użytkowania i utylizacji.

Ważne jest zidentyfikowanie wszystkich procesów, na każdym etapie życia produktu (zgodnie z wybraną metodą liczenia śladu węglowego – w odniesieniu do produktu). Do tego zadania potrzebne jest stworzenie mapy procesów. Zawiera ona wszystkie procesy funkcjonujące w przedsiębiorstwie, odpowiednio przypisane do każdego etapu życia produktu i jest pomocna w określeniu źródeł emisji. Bazując na mapie należy określić, jakie dane należy zebrać. Częścią liczenia śladu węglowego dla produktu jest ocena jakości danych dla znaczących procesów oraz poprawa ich jakości. Na tym etapie przeprowadzana jest również analiza dostępności danych dla przyjętej metodyki oraz ocena niepewności w zakresie obliczeń. Sposób prowadzenia obliczeń jest opisywany (dokumentowany). W ramach projektu planowane jest również sposób prezentacji danych w ramach raportu niefinansowego.

Zgodnie z intencją CMSG w pierwszej kolejności, tj. na potrzeby sprawozdawcze roku 2022 ustalone zostaną wskaźniki oraz metodologia niezbędna do obliczenia śladu węglowego za rok bazowy 2020 oraz 2021 (dla zakresu I i II). Dane będą analizowane oddzielnie dla gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N2O, HFCs, PFCs, SF6, NF3) w przeliczeniu na ekwiwalentny dwutlenek węgla. Sporządzone i udostępnione klientom  arkusze kalkulacyjne umożliwią jednocześnie obliczenie śladu węglowego w przyszłych okresach. Metodyka zgodna będzie z Protokołem GHG, tzw. „standard korporacyjny” [https://ghgprotocol.org/corporate-standard].